ممکن است در حوزه فرش با فرش های عتیقه ای روبرو شوید که شمارا دچار شک کند که یا واقعا این فرش عتیقه است یا خیر؟ برای جواب به این سوال باید به کارشناس باستان شناسی مراجعه نمایید و از او در این مورد تحقیق نمایید. در این مطلب به طور کامل در مورد کارشناس باستان شناسی صحبت میکنیم.
کارشناس رسمی دادگستری در حوزه ابنیه و آثار باستانی، عضو گروه کارشناسان راه و ساختمان است. فعالیت اصلی اعضای این گروه، انجام امور کارشناسی در ارتباط با موضوع مذکور است. برای انجام فعالیت‌های کارشناسی در این حوزه، ضرورت دارد که اشخاص عضو این گروه صلاحیت مرتبط را از مراجع صادر‌کننده پروانه کارشناس رسمی دادگستری بدست آورده باشند.
صلاحیت های کارشناسان
در حوزه حفظ میراث فرهنگی و بافت تاریخی شهری، می‌توان به مواردی اشاره کرد که در اینجا به صورت مختصر توضیح داده می‌شوند.
ابتدا، قدمت بناها و بافت‌های قدیمی شهری تعیین می‌شود و برآوردی از میزان آسیب‌هایی که به این ابنیه تاریخی و بافت‌های کهن شهری وارد شده است، صورت می‌گیرد. همچنین، میزان صحت عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی در مرمت بناهای تاریخی وقتی که اختلافاتی بین آنها و سازمان‌های مرتبط به وجود می‌آید ارزیابی می‌شود.
علاوه بر این، ارزش بناهای تاریخی تعیین می‌شود و نظریه‌های کارشناسی در مورد دعاوی مطروحه در خصوص ثبت این ابنیه در فهرست آثار ملی ارائه می‌شود. تشخیص هویت و اصالت محوطه‌ها و مجسمه‌های فرهنگی-تاریخی و تعیین مرز و بوم آنها نیز انجام می‌شود.
بررسی و تعیین ارزش اقتصادی بناها و بافت‌های فرهنگی-تاریخی و شناسایی عوامل تأثیرگذار (مثبت و منفی) در حفاظت از آنها هم صورت می‌پذیرد. نظرات کارشناسی می‌توانند در دعاوی مرتبط با این مسائل بیان شوند.
آنها قادرند تصاویر، نقشه‌ها و تصاویر هوایی و ماهواره‌ای مرتبط با ساختمان‌ها، محوطه‌ها و سازه‌های قدیمی و تاریخی-فرهنگی و توریستی را تشخیص دهند و به صورت دقیق تفسیر کنند. همچنین، تشخیص مالکیت از نظر حدود و ابعاد در مساحت، تفکیک، تجمیع و افراز، احراز و تهیه طرح و نقشه مرتبط با عرصه و حریم بناها، مجموعه‌ها، محوطه‌ها و بافت‌های قدیمی و تاریخی-فرهنگی و گردشگری صورت می‌گیرد.
در پایان، نظر کارشناسانی در دعاوی مرتبط با حفاظت و صیانت از ارزش‌های فرهنگی بناها، آثار و میراث فرهنگی و گردشگری که با منشورهای علمی و فرهنگی ملی و بین‌المللی در ارتباط است، بیان می‌شود.
تعریف کلی باستان شناسی
علم باستان شناسی به تحقیق و شناسایی دوران‌های قدیم می‌پردازد. در ابتدا، هدف اصلی آن آشنایی با زمان‌های بسیار قدیمی است. اما در گذشته، واحد اصلی فعالیت این علم، شناخت اعصار اولیه تاریخ بشر بوده است که آثار نوشته‌ای باقی‌مانده از آنها به ما نرسیده است.
به دلایل ذکر شده، اکنون نمی‌توان به‌طور دقیق مدت زمان مشخصی را برای باستان شناسی تعیین کرد. از این رو، کارشناسان باستان شناسی با کشف و شناسایی آثار باقی مانده از دوران‌های پیش از تاریخ، بخشی از تاریخ آن دوران را فراهم می‌کنند و با بررسی آثار مرتبط با گذشته، موارد مبهم را روشن می‌سازند.
باستان شناسی به عنوان یک رشته داخل زیرمجموعه تخصصی کارشناسان راه و ساختمان، بر اصول، مهارت‌ها و دانش‌هایی متکی است که می‌توان با استفاده از آنها اطلاعات را از آثار باستانی استخراج و شناسایی کرد. با توجه به تنوع و گستردگی موضوع و روش‌های باستان شناسی، کارشناسان از دانش‌ها و مهارت‌های متنوعی مانند جغرافیای طبیعی و انسانی، زیست شناسی و سایر علوم استفاده می‌کنند تا بهترین شیوه‌ها برای شناخت گذشته را پیش بگیرند.
مواردی که کارشناسان مورد بررسی قرار می‌دهند
شناسایی و بررسی مکان‌های باستانی با استفاده از روش‌های عکاسی از هوا، نقشه‌برداری و سایر روش‌ها در برنامه‌های کاوش و عضویت در گروه‌های تحقیقاتی انجام می‌شود. نتایج این بررسی‌ها به شکل گزارش‌ها و یا یادداشت‌های دقیق با جزئیات در مورد مکان‌ها و اشیای پیداشده ثبت می‌شود. همچنین برای بررسی دقیق‌تر اشیای یافت شده، از تجهیزات و ابزار آزمایشگاهی استفاده می‌شود. همچنین با استفاده از کامپیوتر، امکان شبیه‌سازی مکان‌های باستانی فراهم می‌شود. در نهایت، ارائه گزارشات مناسب از نتایج بررسی‌ها و تحقیقات انجام می‌شود و آثار باستانی در موزه‌ها دسته‌بندی و به نمایش گذاشته می‌شوند. این مجموعه با تکیه بر همکاری با کارشناسان رسمی دادگستری، اعضای سازمان نظام مهندسی، مهندسین مشاور، مهندسین مجرب با مدرک دانشگاهی و اساتید دانشگاه‌ها، آماده انجام امور کارشناسی در رشته باستان‌شناسی در سراسر کشور است.
هدف از ایجاد این رشته
در ارتباط با این رشته، می‌توان به آسودگی پی برد که هدف از ایجاد این حوزه، حفظ یادگارهای باستانی و حفاظت از فرهنگ و تاریخ کشورمان است. یک تعداد بیشمار از دعاوی مرتبط با قاچاق و حمل آثار باستانی کشورمان به کشورهای خارجی برده شده است و بر اساس این مبنا، ضرورت حضور کارشناسان تایید شده است. تشخیص سن بناهای تاریخی و ساختمان‌های قدیمی شهری، همراه با تعیین سن آثار باستانی، بسیار اهمیت دارد.
به علت خساراتی که در برخی از شهرها به ساختمان‌های تاریخی و مناطق باستانی وارد شده است، جبران و تعویض آنها در راستای توسعه شهرها تقریباً غیرممکن است و کارشناسان باید هزینه‌ها و میزان خسارات را برآورد کنند. با تشخیص سن این سازمان‌ها و برآورد خسارات می‌توان با عوامل یا افرادی که آثار باستانی را نابود کرده‌اند، برخورد کرد. محافظت و بازسازی آثار باستانی و ساختمان‌های تاریخی کشورمان، موضوعی بسیار حائز اهمیت است که نیازمند برنامه‌ریزی مناسب و تأثیرگذار می‌باشد تا اصالت و ارزش این آثار حفظ شود. اختلافاتی که میان پیمانکاران، کارفرمایان و سازمان‌های ذی‌ربط در این زمینه پیش می‌آید، نشان می‌دهد که وظیفه کارشناسان باید عبارت باشد از تضمین اصالت آثار و ابنیه تاریخی و انجام صحیح کار، و این یکی از وظایف دشوار است.
تشخیص ارزش مالی و ارزش تاریخی آثارهای باستانی کشور از لحاظ دعاوی حاکم بر آنها یک موضوع بسیار اساسی است. نظر کارشناسان در این زمینه تاثیرگذاری بسیار زیادی بر ثبت این سازمان‌ها در فهرست آثار ملی و بین‌المللی دارد. همچنین، در برخی از آثار باستانی که نیاز به تشخیص هویت و اصالت دارند، نظر کارشناسان در تعیین اصالت آنها بسیار حیاتی و غیرقابل انکار است تا از سوءاستفاده پیشگیری شود.
سخن پایانی
کارشناس رسمی باستان‌شناسی یک نقش بسیار مهم در حفظ و حفاظت از تاریخ و فرهنگ یک کشور دارد. این فرد با تخصص و دانش خود، به تشخیص هویت و اصالت ساختمان‌های باستانی می‌پردازد و در تعیین ارزش آنها نقش بسیار بزرگی دارد. همچنین، او مشاوره قانونی خود را نیز به ارمغان می‌آورد و در برخورد با دعاوی و اختلافات مرتبط با این سازمان‌ها، تجربه و دانش خود را به کار می‌گیرد. کارشناس رسمی باستان‌شناسی با تحلیل و مستندسازی صحیح، اطلاعات دقیق و ثبت مستند تاریخی برای آثار باستانی می‌تواند به حفظ و مرمت این آثار و نگهداری از آنها کمک کند.
منبع: گروه کارشناسان رسمی مفروز https://mafrooz.com/