الیاف مصرفی در فرش ماشینی
مواد اولیه بافت فرش همچون سایر منسوجات،الیاف می باشند.«لیف»[۱] یک رشته دراز،باریک و انعطاف پذیر است که خواص فیزیکی –مکانیکی مشخص و مناسبی چون استحکام، ازدیاد طول تا حدّ پارگی،بازگشت پذیری و … دارد.
مهم ترین الیافی که برای بافت فرش دستباف استفاده می شوند،پنبه،پشم و ابریشم می باشن. هر یک از انواع الیاف با توجه به نوع کاربرد و ویژگی های فیزیکی –مکانیکی آنها انتخاب می شوند. ویژگی هایی که طی صدها سال بافت فرش دستباف و اتسفاده بشر از این کالا،به تجربه به دست آمده است.به طور مثال لیف پشم در خاب فرش استفاده می شود،چون دارای بازگشت پذیری خوبی به هنگام پاخوری فرش بوده و عایق حرارتی مناسبی است. همچنین لیف پنبه،به دلیل این که استحکام و ازدیاد طول نسبی مناسبی دارد،در تهیه چله و پود فرش دستباف به کار می روند.
شرایط و نحوه استفاده از مواد اولیه در صنعت فرش ماشینی متفاوت از فرش دستباف است. به دلیل تولید فوق العاده بالای ماشینی و نیاز به الیافی با ویژگی های کاملاً مشخص و یکنواخت،استفاده از الیاف طبیعی،به عنوان مواد اولیه این صنعت،چندان آسان نیست. اگرچه ، الیاف پشم به میزان اندک در خاب برخی فرش های ماشینی،پنبه در مخلوط با الیاف پلی استر جهت چله و گاه پود آن وجوت صرفاٌ پود فرش ماشینی استفاده می شوند،لیکن حجم مصرف الیاف طبیعی در صنعت فرش ماشینی خیلی بالا نیست. در مقابل عمده الیاف مصرفی در تولید جهانی فرش ماشینی،الیاف بشرساخته و به ویژه مصنوعی می باشند. شکل (۳-۱) نمودار الیاف مصرفی در فرش ماشینی را نشان می دهد . هر یک از الیاف مندرج در نمودار برای تهیه یکی از اجزای سه گانه فرش یعنی نخ های خاب،تار (چله) و پود به کار می روند. به طور مثال الیاف پشم،ویسکوز،اکریلیک،پلی استر،پلی پروپیلن و نایلون عموماً برای خاب،الیاف پنبه،پلی استر و در موارد اندک پلی پروپیلن برای چله و الیاف پنبه،جوت و پلی استر در پود فرش ماشینی استفاده می شوند. در ادامه، هر یک از نخ های مورد استفاده در فرش ماشینی از نظر نوع و مشخصات فیزیکی-مکانیکی الیاف مصرفی-روش تولید آنها و فرآیندهای ریسندگی (تبدیل الیاف به نخ) مورد بررسی قرار می گیرند.
[۱] Fiber.
نمودار الیاف مصرفی در فرش های دستباف و ماشینی
روش های تولید نخ
به طور کلی نخ ها از نظر روش تولید و ساختار به دو دسته تقسیم می شوند:«نخ های ریسیده شده»[۱] و «نخ های فیلامنتی»[۲]. نخ های ریسیده شده از تعداد زیادی الیاف منقطع با طولی بین ۲۰ تا ۱۵۰ میلی متر تشکیل شده اند که با یکدیگر موازی و سپس به هم تابیده می شوند. در مقابل ، نخ های فیلامنتی از تعدادی فیلامنت (یعنی الیافی به طول ده ها تا هزاران متر) تشکیل شده اند. بنابراین می توان پی برد که روش تولید یا «ریسندگی» هر کدام از این دسته نخ ها با دیگری تفاوت دارد که در ادامه،به طور جداگانه به هریک پرداخته می شود.
[۱] Spun Yarns
[۲] Filament Yarns.
منبع :
کتاب فرش ماشینی
تاریخچه،ساختار،مواد اولیه،روش تولید
نویسنده : دکتر منصور دیاری بیدگلی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان
پاییز ۱۳۹۵
