در اوایل قرن نوزدهم،مخترعانی که به بافندگی فرش علاقه نشان می دادند، متوجه ارزش نخ هایی شدند که به عنوانذ خاب مرده در فرش های بروکس، ویلتون و اینگرین محو می شدند. هدف تحقیقات،تولید مکانیکی فرش هایی بود که همانند فرش دستباف، بیشترین مصرف نخ خاب در روی فرش باشد.
ایده چاپ بر روی نخ های خاب و بافتن آنها بر روی یک دستگاه بافندگی که لزوماً از نوع بروکسل باشد و فقط یک دسته نخ خاب داشته باشد، برای اولین بار به ذهن یک اسکاتلندی خلاق به نام «وایتوک»[۱] رسید. فرآیند طراحی شده او، شبیه سازی خوبی از فرش های بروکسلی بود. اگر چه رنگ ها در آن واضح نبودند و فرش مخمل رومبلی میتوانست با استفاده از سیم های تیغه دار یه وجود آید. اختراع وی در سال ۱۸۳۲، به ثبت رسید و او در سال ۱۸۳۳ به سمت تولید این فرش در ادینبروگ اسکاتلند رفت. امتیازرسمی تولید این گونه فرش، ابتدا به کارخانه کراسلی در یوکشایر و بعد از آن به دیگر کارخانجات در بریتانیا و ایالات متحده آمریکا واگذار شد.
فرآیند تولید فرش رو مبلی از نظر مصرف نخ، مقرون به صرفه بود، اما در عمل فرآیندی خسته کننده بود. نخ خاب که معمولاً نخی فاستونی بود،بر روی یک غلطک بزرگ (که میتوانست تا ۲/۱۲ متر محیط غلتک باشد) پیچیده می شد و نوارهای رنگی در عرض آن چاپ می شدند. کلاف بسیار بزرگی که به این شکل به دست می آمد،از جای خود کنده می شد و به صورت یک محموله، به ان بخار زده می شد تا رنگ ان تثبیت شود. رنگ های زاید به واسطه شستشوی کلاف از آن زدوده می شدند. نتیچه چنین عملی، یک غلطک چله مانند از نخ خاب بودکه بخشی متوالی از تکرار طرح فرش را در برداشت. دیگر محموله های نخ خاب نیز باید متناسب با سایر بخش های طرح چاپ شده و سپس هر سر نخ چله (خاب)،باید براساس موقعیتش در طرح،به دقت علامت گذاری می شد.
تمامی نخ های چله چاپ شده مورد نیاز طرح را به ترتیب کنار هم قرار داده و روی یک غلتک چله می پیچیدند. غلتک، پشت ماشین بافندگی قرار داده می شد و پس از نخ کشی نخ های چله از میان میل میلک ها، فرش بافته می شذد. البته به دلیل تاخوردن نخ روی سیم ها و نخ های پود، طرح نهایی در جهت تار فرش، لاغرتر از طرحی بود که روی چله ها چاپ شده بود. از این رو، ساختار یک فرش باید به هنگام تهیه نقشه (طرح) مورد تایید قرار می گرفت. فرش های رومبلی برای سال های متمادی تولید شدند،اما اهمیت این سیستم با پیدایش «آکسمینستر گریپر»[۲] کاهش یافت.
[۱] Richard Whytock
[۲] Axminster Gripper
منبع :
کتاب فرش ماشینی
تاریخچه،ساختار،مواد اولیه،روش تولید
نویسنده : دکتر منصور دیاری بیدگلی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان
پاییز ۱۳۹۵
